โรงเรียนขอนแก่นวิทยายน

ประวัติยุคก่อนชื่อพระราชทาน พ.ศ. 2440-2470โรงเรียนขอนแก่นวิทยายน เป็นโรงเรียนประจำจังหวัดขอนแก่นแห่งแรก ก่อตั้งขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช 2440 โดยนายกิจจการี ข้าหลวงกำกับราชการเมืองขอนแก่น ร่วมกับพระนครศรีบริรักษ์ เจ้าเมืองขอนแก่น และอุปฮาด จัดตั้งโรงเรียนชั้นมูลศึกษาขึ้น ตามแนวนโยบายด้านการศึกษาของกรมธรรมการ โดยเป็นโรงเรียนตัวอย่างประจำเมืองขอนแก่น ให้ชื่อว่า "โรงเรียนขอนแก่น " นายทับ ฉิมมา เป็นครูใหญ่คนแรกการจัดการเรียนการสอนของโรงเรียนขอนแก่น ได้ดำเนินการตามแผนการศึกษาแห่งชาติฉบับที่ 1 ซึ่งกำหนดให้มีการเรียนวิชาต่างๆ ประกอบด้วย คัดไทย เขียนไทย จรรยาและวิชาเลขคณิต แบ่งการเรียนออกเป็น 3 ชั้น คือ พวก ก ข พวกแจก ผัน สะกด พวกอ่านออกเขียนได้ จนกระทั่งทางราชการประกาศใช้แผนการศึกษาแห่งชาติ ฉบับที่ 2 แบ่งการศึกษาเป็น 2 ระดับ คือสามัญและวิสามัญ โรงเรียนขอนแก่น จัดการศึกษาในสายสามัญ โดยเปิดสอน 2 ระดับ คือ ประถมศึกษาปีที่ 1-3 และ มัธยมศึกษาปีที่ 1-3ครั้งหนึ่ง ในปีพุทธศักราช 2449 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้เสด็จมาตรวจราชการยังมณฑลอุดรอีสาน และเสด็จมายังเมืองขอนแก่น เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ. 2449 ได้ทรงบันทึกเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับโรงเรียนขอนแก่น ตอนหนึ่ง ความว่าพุทธศักราช 2453 ได้มีการสร้างอาคารเรียนขึ้น 1 หลัง ซึ่งพระครูพิศาลอรัญเขตร์ ได้บริจาคเงินเป็นจำนวน 60 บาท จัดซื้ออุปกรณ์การเรียนให้กับโรงเรียนด้วย และในปีนี้เอง โรงเรียนขอนแก่น ได้เปลี่ยนชื่อเป็น โรงเรียนวัดธาตุวิทยาคาร4 ปีถัดมา คือในปีพุทธศักราช 2458 พระยาพิศาลสารเกษตร ผู้ว่าราชการเมืองในขณะนั้น ได้พิจารณาให้ย้ายที่ทำการของโรงเรียนวัดธาตุวิทยาคารจากบริเวณวัดธาตุ ให้ไปตั้งอยู่ ณ ที่โรงเรียนขอนแก่นวิทยายนปัจจุบัน โดยมีการก่อสร้างอาคารชั่วคราวขึ้น 1 หลังสำหรับทำการเรียนการสอน เป็นอาคารทรงปั้นหยา ชั้นเดียว ยกพื้น แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น "โรงเรียนขอนแก่นวิทยายน"ภายหลังการประกาศใช้พระราชบัญญัติการประถมศึกษาแห่งชาติ พุทธศักราช 2464 โรงเรียนขอนแก่นวิทยายนได้จัดการเรียนการสอนต่อเนื่องมาจวบจนกระทั่งการพระราชทานนามในปีพุทธศักราช 2470